Świadczenia urlopowe w Norwegii ustalane są w oparciu o przepisy Ustawy urlopowej (ferieloven) i rozmaite umowy związkowe. Co ważne, dni urlopowe (feriedager) przysługują wszystkim pracownikom, niezależnie od tego czy przysługuje im świadczenie urlopowe (feriepenger). Rok urlopowy odpowiada rokowi kalendarzowemu, a zgodnie z norweską Ustawą urlopową, wszyscy pracownicy mają prawo do 25 dni roboczych urlopu w roku. Co jeszcze warto wiedzieć o zasadach udzielania urlopu wypoczynkowego oraz innych rodzajów urlopu?
Urlop wypoczynkowy: Ile urlopu w Norwegii?
Dni robocze liczone są w Norwegii od poniedziałku do soboty, co oznacza, że 25 dni urlopu to cztery tygodnie i jeden dzień. W umowie o pracę można zawrzeć informacje o większej liczbie dni urlopu, a pracownicy zakładów objętych umową związkową mają prawo do piątego tygodnia (6 dni roboczych) urlopu. Pracodawca, podobnie jak w Polsce, jest zobowiązany zadbać, żeby pracownik wykorzystał cały urlop przysługujący mu w danym roku. Za niewykorzystane dni urlopowe nie można otrzymać ekwiwalentu pieniężnego. Jest ono wypłacane jedynie w przypadku zakończenia stosunku pracy u danego pracodawcy. Świadczenie urlopowe musi być wykazane na pasku wypłaty (lønnsslipp).
UWAGA: Można zażądać przeniesienia do 2 tygodni urlopu wypoczynkowego na następny rok, jeśli choroba uniemożliwia wykorzystanie urlopu przed końcem roku urlopowego. Żądanie to należy przedstawić w terminie do końca roku. Dni urlopu przeniesione z powodu choroby, a także w wyniku umowy z pracodawcą nie są wliczane do podstawowych 25 dni urlopowych.
Czy urlop w Norwegii jest płatny?
Tak, w Norwegii urlop jest płatny i jest to uregulowane Ustawą urlopową (ferieloven). Pracownik otrzymuje specjalne świadczenie urlopowe (feriepenger), które jest wypracowywane w roku poprzedzającym rok urlopowy. Standardowo świadczenie to wynosi 10,2% rocznego wynagrodzenia, ale może być wyższe w niektórych przypadkach, na przykład dla pracowników, którzy ukończyli 60 rok życia (12%) lub są zatrudnieni w firmach objętych umową zbiorową.
Świadczenie urlopowe jest wypracowywane na następny rok kalendarzowy. Jeśli rozpoczynamy pracę po 30 września, mamy prawo do 6 dni urlopu.
Standardowo pracownicy w Norwegii najczęściej wybierają urlop i otrzymują świadczenie w okresie wakacyjnym, czyli od 1 czerwca do 30 września. Pracodawca zawsze powinien przedyskutować czas wykorzystania urlopu z pracownikiem i/lub mężem zaufania. Jeśli strony nie są zgodne, pracodawca ma decydujące słowo w tej sprawie.
Urlop na żądanie
Urlop na żądnie brany jest w Norwegii doraźnie, podobnie jak w Polsce. Szacuje się, że 30% wszystkich urlopów na żądanie w Norwegii wiąże się z nadużyciem alkoholu, które sprawia, że pracownicy nie są w stanie następnego dnia stawić się w pracy. Jeżeli pracownik skorzysta z urlopu na żądanie dzień przed lub dzień po święcie państwowym, pracodawca ma prawo, by nie wypłacić mu pełnej kwoty wynagrodzenia. Z badań przeprowadzonych przez norweski Państwowy Instytut Badań nad Substancjami Odurzającymi (SIRUS) wynika, że urlopy na żądanie spowodowane nadużyciem alkoholu kosztują gospodarkę norweską miliardy koron rocznie.
Urlop bezpłatny (niepłatny)
Pracownik ma prawo do łącznie trzyletniego urlopu bezpłatnego (niepłatnego) w wypadku kształcenia się, pod warunkiem jednak, że przepracował trzy lata, w tym dwa ostatnie u jednego pracodawcy. Aby uzyskać prawo do tego typu urlopu, kształcenie musi odbywać się w instytucji mającej zorganizowany tryb szkolenia, ale podniesienie poziomu kwalifikacji nie musi być związane ze stanowiskiem pracownika.
Urlop okolicznościowy (urlop specjalny)
Norwescy rodzice mogą wybierać pomiędzy 46 tygodniami urlopu płatnego w 100% lub 56 tygodniami urlopu płatnego w 80%. Trzy tygodnie przed porodem oraz sześć tygodni po nim zarezerwowanych jest dla matki, zaś 10 tygodni z całego urlopu zarezerwowanych jest dla ojca.
Urlop macierzyński
Urlop macierzyński w Norwegii (modrekvote) występuje w dwóch wariantach. Pierwszy z nich dotyczy sytuacji, gdy urlop rodzicielski przysługuje obojgu rodzicom. Drugi przypadek odnosi się za to do sytuacji, w której to tylko matka dziecka wypracowała prawa do tego świadczenia. Urlop macierzyński przysługuje każdej matce, która nie skorzystała z jednorazowej zapomogi z tytułu narodzin dziecka. Warunkiem jego uzyskania jest przepracowanie minimum 6 z ostatnich 10 miesięcy, które poprzedzają rozwiązanie ciąży (lub adopcję dziecka). Matka musi w tym czasie osiągać dochód na poziomie minimum 0,5G (czyli 50 675,5 NOK).
Urlop ojcowski, czyli tacierzyński (po urodzeniu dziecka dla ojca)
Norwegia była pierwszym państwem na świecie, które wprowadziło urlop tzw. „tacierzyński” (fedrekvote). Rodzice w tym kraju mają prawo do płatnego urlopu w pierwszym roku życia dziecka, 10 tygodni urlopu zarezerwowane jest wyłącznie dla ojców. Urlop ojcowski można wykorzystać w dowolnym momencie okresu, na który przysługuje zasiłek rodzicielski, za wyjątkiem sześciu pierwszych tygodni po porodzie, które z powodów medycznych są zarezerwowane dla matki. Ojciec musi wykorzystać urlop ojcowski zanim dziecko ukończy trzy lata (w ciągu trzech lat od momentu adopcji). Ojciec może wykorzystać cały urlop tacierzyński na raz lub skorzystać z różnych elastycznych możliwości.
UWAGA: Matka może być w domu (np. na urlopie niepłatnym) razem z ojcem i dzieckiem w okresie, kiedy ojciec wykorzystuje swój urlop ojcowski.