Uprawnienia budowlane to certyfikaty potwierdzające nie tylko wiedzę, ale przede wszystkim umiejętności oraz doświadczenie będące gwarancją, że legitymująca się nimi osoba jest zdolna do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, polegających na projektowaniu i kierowaniu robotami budowlanymi. Samo ukończenie studiów technicznych w specjalnościach inżynierskich czy architektonicznych nie jest wystarczające, aby móc takie samodzielne funkcje pełnić. Podobnie jak w przypadku lekarzy, prawników czy nauczycieli wymagane są praktyki i zdobywanie doświadczenia. We wszystkich wymienionych zawodach w grę wchodzi odpowiedzialność za zdrowie i życie ludzi, co oznacza, że zdobytej na studiach wiedzy muszą towarzyszyć konkretne umiejętności. Zdobyć je można wyłącznie w praktyce.
Jak uzyskać uprawnienia budowlane w Polsce?
Aby móc uzyskać w Polsce uprawnienia budowlane należy spełnić odpowiednie warunki zdefiniowane w Prawie budowlanym oraz przepisach szczególnych, tj. rozporządzeniu ministra właściwego ds. architektury i budownictwa. Wymogi podstawowe zawarte w ustawie Prawo budowlane (PB), są różne w zależności od specjalności i zakresu, ogólnie wymogi dotyczą:
- posiadania wykształcenia wyższego (bądź średniego), w odpowiedniej lub pokrewnej (art. 14 ust. 3 PB),
- odbycia praktyki na budowie oraz przy sporządzaniu projektów przez odpowiedni okres (art. 14 ust. 3 PB),
- złożenie egzaminu (art. 12 ust. 3 PB).
Istnieją dwa rodzaje uprawnień (art. 13 PB):
- do projektowania,
- do kierowania robotami budowlanymi,
- do projektowania i kierowania robotami budowlanymi.
Dla poszczególnych rodzajów uprawnień w art. 14 ust. 3 PB określone są odrębne wymogi ich uzyskania.
Uprawnienia wydaje się:
- bez ograniczeń,
- w ograniczonym zakresie.
Czy polskie uprawnienia budowlane są ważne na terenie Unii Europejskiej?
Dzięki temu, że Polska jest członkiem Unii Europejskiej, polskie uprawnienia budowlane są traktowane w państwach członkowskich na takich samych zasadach jak w kraju. Oznacza to więc, że wszelkie certyfikaty zdobyte w Polsce mają moc prawną w innych krajach Wspólnoty. Jednym z warunków dopuszczenia pracownika do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych na terenie krajów Wspólnoty jest przynależność do właściwej izby branżowej (izby samorządu zawodowego).
Zobacz także artykuł: Czy Norwegia jest w Unii Europejskiej?
Uprawnienia na sprzęt roboczy oraz uprawnienia budowlane w Norwegii
W Norwegii polskie uprawnienia budowlane nie są honorowane, gdyż państwo to nie należy do Unii Europejskiej. Zaś polskie uprawnienia państwowe wydane przez UDT (Urząd Dozoru Technicznego) oraz IMBiGS (Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego) nie są honorowane automatycznie. Oznacza to, że aby móc używać tego rodzaju polskich uprawnień na terenie Norwegii, należy wystąpić o pozwolenie do norweskiej Inspekcji Pracy (Arbeidstilsynet).
Tylko razem z uzyskanym pozwoleniem z norweskiej Inspekcji pracy możemy używać polskich uprawnień na sprzęt roboczy w Norwegii. Pozwolenie otrzymuję się na podstawie wypełnionej aplikacji przesłanej do norweskiej Inspekcji Pracy razem z kopią paszportu oraz kopią polskich uprawnień na dany sprzęt roboczy. Czas rozpatrywania aplikacji trwa do 4 tygodni.
Odpowiednikiem polskich uprawnień budowlanych w Norwegii jest sentral godkjenning (w skrócie SG). Za nadawanie SG odpowiada DIBK – Norweski Dyrektorat Budownictwa, który weryfikuje kompetencje przedsiębiorstwa. Oceniane są między innymi: wypłacalność względem Skarbu Państwa, dysponowanie odpowiednimi i wystarczającymi zasobami ludzkimi, legalność prowadzonej działalności gospodarczej itp. Sentral godkjenning wydawane są na okres 3 lat. Po tym czasie trzeba złożyć wniosek o ponowne nadanie uprawnień.
SG dzielą się na klasy nadawane ze względu na obszar zawodowy. Poza tym każda klasa dzieli się na prace projektowe oraz prace wykonawcze. Sentral godkjenning przyznawane są w trzech klasach zawodowych (norw. Tiltaksklassene):
- SØK – odpowiedzialność za wnioskowanie
- PRO – odpowiedzialność za projektowanie
- UTF – odpowiedzialność za wykonawstwo
Obowiązuje też dodatkowa klasyfikacja, która bierze pod uwagę funkcję pełnioną w trakcie kontroli:
- KPR – odpowiedzialność za kontrolę procesu projektowania
- KUT – odpowiedzialność za kontrolę wykonawstwa
Polskie uprawnienia dla pracowników — norweskie dla firm
Jak widać, najistotniejsza różnica polega na tym, że polskie uprawnienia budowlane to certyfikaty przyznawane pojedynczym osobom, zaś w Norwegii przyznaje się je firmom. I to tylko tym, które wyróżniają się rzetelnością i działają w oparciu o aktualne przepisy budowlane. Posiadanie sentral godkjenning znacząco podnosi pozycję firmy na rynku. Firma może starać się o przyznanie uprawnień budowlanych w kilku branżach jednocześnie, np.:
- architektura
- konstrukcje drewniane
- konstrukcje murowe i betonowe
- hydraulika
- konstrukcje stalowe i metalowe
- bezpieczeństwo pożarowe
- wentylacja i klimatyzacja
- roboty ziemne
- modernizacja zabytków
Firma chcąca uzyskać SG musi spełnić następujące warunki:
- Zatrudnienie pracowników wykwalifikowanych (posiadających dyplom czeladnika, tzw. Svenebrev) w specjalności, w ramach której ubiega się o nadanie SG.
- Wykonanie minimum trzech projektów zrealizowanych w ciągu ostatnich 8 lat. Projekty muszą być podparte referencjami, które potwierdzą, że wykonana praca jest wysokiej jakości.
- Ukończenie przez właściciela firmy obowiązkowego kursu HMS dla szefa firmy, tzw. Hms kurs for dagling leder.
- Wdrożenie wewnętrznego systemu kontroli jakości.